بررسی صنعت حمل و نقل در آینه مطبوعات عصر پهلوی اول با تکیه بر جراید اقتصادی

چکیده اولین گام های اندیشه ایجاد صنایع از دوران قاجاریه به ویژه در جریان حرکت ایران به سوی تجدد برداشته شد. اما عصر پهلوی اول از این جهت از اهمیت خاصی برخوردار بوده است و صنعت حمل و نقل درعصرپهلوی اول مورد توجه ویژه ای قرارگرفت. بررسی منابع تاریخی اطلاعاتی را در زمینه صنعت حمل و نقل در اختیار محققان قرار می دهد. نگارنده به دنبال آن است تا با بررسی مطبوعات اقتصادی عصر پهلوی اول و اخبار منعکس شده در این زمینه نقاط قوت و ضعف این سیاست گذاری ها را بیان کند. از این رو محور کار پایان نامه حاضر معطوف به بررسی جراید و تدوین تاریخچه صنعت حمل و نقل درعصرپهلوی اول می باشد. به لحاظ موضوع ماهیت این طرح و روش آن توصیفی- تحلیلی خواهد بود و صنعت حمل و نقل و تحول های مربوط به آن یکی از مهم ترین تحولات تاریخ معاصر ایران می باشد. مطبوعات نیز به عنوان یکی از ارکان مهم جامعه در عصر پهلوی اول نقش زیادی در زمینه آگاهی و بالا بردن شعور سیاسی و فرهنگی مردم ایفا می کرد. نگارنده در پایان نامه حاضر به دنبال بررسی صنعت حمل و نقل در آینه مطبوعات عصر پهلوی اول با تکیه بر جراید اقتصادی می باشد. صنعت حمل و نقل دارای سه زیر شاخه می باشد حمل و نقل زمینی،هوایی و دریایی که هر کدام از آنها در دوره پهلوی اول تحولاتی را از سر گذرانده است. بزرگ ترین تحول در عصر رضاشاه در زمینه حمل و نقل ریلی با احداث خط آهن سراسری ایران صورت گرفت و این خط آهن شمال و جنوب کشور ایران را به هم متصل می نمود. با بررسی جراید این دوره می توان آگاهی هایی درباره ی سیر تکامل این پروژه و روند اجرائی آن به دست آورد. طرح احداث راه آهن سراسری با بستن مالیات بر قند و شکر هجده سال قبل از تأسیس سلسله پهلوی توسط مرتضی قلی خان هدایت در کتاب راه نجات مطرح شده بود و رضاشاه با احداث آن، تأسیس راه آهن سراسری را به نام خود ثبت کرد. در زمینه ی جاده ها و راهسازی نیز هم زمان با احداث خط آهن سراسری به جاده سازی و شوسه کردن جاده های مهم سراسر کشور مشغول شدند و سراسر کشور را به وسیله شوسه به هم متصل کردند. در زمینه حمل و نقل هوایی نیز با همکاری کمپانی یونکرس، خطوط هوایی داخلی و بین المللی تأسیس و به حمل کالا، مسافر و محموله های پستی مشغول شد. حمل و نقل دریایی که کم و بیش در گذشته نیز در جریان بود، رونق یافت و حکومت پهلوی نیروی دریایی تأسیس کرد و با کشورهای دیگر قراردادهای تجاری دریایی امضاء نمود.رضاشاه در دوران حکومت خود به دنبال پیشرفت و توسعه ایران در سطح داخلی و بین المللی بود. او با توسعه و پیشرفت صنعت حمل و نقل کشور توانست تا حدود زیادی پایه صنعتی شدن ایران را در دوره های بعد بنا نهد و کارهای که در زمینه ی حمل و نقل و صنعتی شدن کشور در زمان محمدرضاشاه صورت گرفت تا حدود بسیار زیادی ادامه ی کارهای پدرش بود. اقدامات رضاشاه در زمینه صنعت حمل و نقل در دوره بعد از خودش ثمر داد و کشور ایران به حمل و نقل پیشرفته ای در زمان خود دست یافت تا جایی که نتیجه اقدامات شاه پهلوی در زمان حاضر نیز نمود دارد. در این پژوهش گردآوری داده ها از منابع کتابخانه ای و با اتکا بر جراید اقتصادی عصر پهلوی اول صورت گرفته تا از خلال اخبار جراید، اطلاعات مربوط به صنعت حمل و نقل که در منابع دیگر به اختصار آمده است تکمیل گردد. واژگان کلیدی:عصر پهلوی اول، حمل و نقل دریایی، حمل و نقل هوایی، راه آهن، صنعت، مطبوعات.